berlijn-bezienswaardigheden-holocaust-monumentberlijn-bezienswaardigheden-spreeberlijn-kerstberlijn-bezienswaardigheden-dom-museuminselberlijn-bezienswaardigheden-berlijnse-muurberlijn-reichstag-kerst

Gleis 17

Gleis 17 (Spoor 17) is een indrukwekkend monument op S-Bahnhof Grunewald ter nagedachtenis aan de meer dan 50.000 joden die ten tijde van het nationaal-socialistisch bewind vanaf dit station in Berlijn werden gedeporteerd. 

Gleis 17Het is een Anton Pieck-achtig stationnetje, S-Bahnhof Grunewald, waar op het eerste gezicht niets verraadt dat zich hier tussen 18 oktober 1941 en 5 januari 1945 dramatische taferelen hebben afgespeeld. Vanaf dit station deporteerden de nazi's meer dan 50.000 joden.

Tot april 1942 gingen de treinen vooral naar de Oost-Europese getto's in Litzmannstadt (het huidige Łódź, Lodz), Riga en Warschau, vanaf eind 1942 bijna uitsluitend naar vernietigingskamp Auschwitz-Birkenau en concentratiekamp Theresienstadt. Alleen al naar Auschwitz vertrokken vanaf dit station ongeveer 35 treinen met in totaal 17.000 joden.

Gedenkteken
Een eerste herdenkingsteken voor de gedeporteerden werd in 1953 in het seinhuis opgericht, maar niet veel later om onbekende reden weer verwijderd. Daarna duurde het tot 1973 eer een nieuw 
herdenkingspaneel werd geplaatst, maar dit werd in 1986 gestolen. Op 18 oktober 1987, precies 46 jaar na het eerste transport, werd bij het station wederom een gedenkteken opgericht; dit keer door een vrouwengroep van de Evangelische Gemeente Grunewald.

Het bestond uit twee bielsen met verticaal een derde biels met de inscriptie '18.10.41' en een koperen plaquette met de tekst "Wir erinnern / 18. Okt. 41 / 18. Okt. 87". Het monumentje, dat sindsdien enige veranderingen onderging (zo werd onder meer de rechtopstaande biels dwarsliggend op de andere twee bielsen gelegd), tref je nog steeds aan op het pleintje voor het station.

Gleis 17Monument
Op 18 oktober 1991 werd op initiatief van het toenmalige Bezirk Wilmersdorf op de oprit naar het goederenspoor een door de Poolse kunstenaar Karol Broniatowski ontworpen monument onthuld. Het bestaat uit een betonnen muur met daarin de afdrukken van menselijke lichamen. De symboliek spreekt voor zich.

Het huidige monument, Gleis 17, was een initiatief van Deutsche Bahn AG en moet ook de zeer bedenkelijke rol van de Reichsbahn onder de nazi-dictatuur belichten. Het is een ontwerp van architectenteam Nicolaus Hirsch, Wolfgang Lorch en Andrea Wandel.

Aan de beide zijden van spoor 17, vertrekpunt van de meeste deportatietreinen, zijn op gietijzeren platen in chronologische volgorde de transporten aangegeven die van hier vertrokken. Daarop de data van de transporten, het aantal gedeporteerden en de eindbestemming. Het monument werd op 27 januari 1998 onthuld.

Gleis 17

Door zijn eenvoudige en sobere vormgeving is het een zeer indrukwekkend monument en zeker de moeite van een bezoek waard. Je kunt er eenvoudig komen: met de S-Bahn. En vanaf de Kurfürstendamm is het ongeveer 2 kilometer fietsen.

Op het pleintje voor het stationnetje, bij het gedenkteken uit 1987, staat een aantal berkenbomen. Deze zijn onderdeel van een project van de Poolse kunstenaar Lukasz Surowiec. Uit de omgeving van Auschwitz-Birkenau bracht hij 320 berkenbomen over naar Berlijn, die over de stad zijn verdeeld. Ze werden in 2012 geplant tijdens de 7e Berlin Biennale voor moderne kunst.

Gleis 17 
Bahnhof Grunewald
Am Bahnhof Grunewald
14193 Berlin

U-Bhf: Grunewald

Foto's: Carel Bruring

Locatie

Reageer op dit artikel
Mail de redactie
Share dit artikel op Facebook!
Tweet dit artikel op Twitter!
Deel dit artikel!


Timelapse Berlijn

One day in Berlin - mooie timelapse van een dag in Berlijn